Jak działają środki do dezynfekcji?

Czas i stężenie środków dezynfekcyjnych

W procesie odkażania szczególną rolę odrywa czas działania czynników fizycznych i chemicznych oraz stężenie środków przeznaczonych do dezynfekcji. Im dłużej poddajemy drobnoustroje działaniu użytych środków w odpowiedniej ilości, tym mamy większą szansę na pokonanie ich populacji w stopniu umożliwiającym ograniczenie ryzyka zakażenia swojego oraz osób, które chronimy. Nie bez znaczenia jest także stopień wilgotności, gdyż środki chemiczne nie są w stanie być efektywne w suchym środowisku.

Dezynfekcja czynnikami fizycznymi — temperatura

W profesjonalnych działaniach dezynfekcyjnych przy udziale specjalistycznych urządzeń szczególną rolę w walce z wirusami oraz bakteriami odgrywają czynniki fizyczne. W przypadku odkażania przy użyciu pary wodnej istotna jest jej temperatura. Przyjmuje się, że osiągając poziom 100-110 stopni Celsjusza pod niewielkim ciśnieniem około połowy atmosfery możemy przeprowadzić skuteczne odkażanie wielu przedmiotów i narzędzi. Metoda ta, pod normalnym ciśnieniem stosowana jest na przykład w dezynfekcji lub unieszkodliwianiu odpadów medycznych takich jak zużyte maseczki jednorazowe, które w profesjonalnym obrocie muszą być odkażone przed utylizacją. W ten sam sposób można przeprowadzić odkażenie akcesoriów stosowanych w działalności salonów kosmetycznych czy gabinetów lekarskich.

Dezynfekcja czynnikami fizycznymi – promieniowanie

Niejednokrotnie, bywając w gabinecie zabiegowym czy na sali szpitalnej można zauważyć obecność specjalistycznych lamp stosowanych jako narzędzie do profesjonalnej dezynfekcji pomieszczeń. W tym celu stosuje się promienie ultrafioletowe (UV), których długość fali wynosi około 256 nanometrów. Badania medyczne potwierdzają ich wysoką skuteczność w walce z mikrobami unoszącymi się w powietrzu, a także na powierzchni podłogi, stołów, krzeseł czy parapetów.

Wykorzystanie tego rodzaju aparatury musi wiązać się ze środkami ostrożności. Nie wolno w ten sposób dezynfekować pojedynczych przedmiotów ze względu na niską skuteczność takiego zabiegu. W żadnym wypadku nie powinniśmy używać promieniowania do odkażania dłoni – tego typu działanie może być bardzo niebezpieczne dla zdrowia.

Czynniki chemiczne w dezynfekcji

W zdecydowanej większości przypadków, dezynfekcja w warunkach domowych czy biurowych przeprowadzana jest przy użyciu powszechnie dostępnych środków chemicznych. Istotne jest odpowiednie dobranie tych czynników do potrzeb. Zupełnie innych preparatów użyjemy na przykład do odkażenia podłogi w łazience, sanitariatów czy kuchni.

Ich działanie polega na konfrontacji drobnoustrojów z właściwą substancją chemiczną w warunkach odpowiedniej wilgotności. Najbardziej powszechnymi czynnikami w walce z bakteriami i wirusami są alkohole – co ważne w stężeniu nie mniejszym niż 70% — co potwierdza w swoich zaleceniach Światowa Organizacja Zdrowia. W tym celu najczęściej stosuje się alkohol etylowy oraz izopropylowy.

Powszechne i łatwo dostępne są także środki na bazie nadtlenków czyli utleniacze. Mowa na przykład o znajdującej się bodaj w każdej domowej apteczce wodzie utlenionej (H₂O₂) stosowanej m.in. do odkażania skaleczeń i zadrapań naskórka. W tej samej grupie znajduje się także trzyatomowy tlen (O₃) czyli ozon. Wykorzystywany jest on m.in. w dezynfekcji niewielkich przestrzeni takich jak na przykład kabina samochodu czy woda basenowa. Do grupy utleniaczy zalicza się także nadmanganian potasu (KMnO₄). Jego roztwór w niewielkim stężeniu 0,05% jest stosowany m.in. do przemywania skóry, owrzodzeń czy ran. Jeszcze bardziej rozcieńczony nadmanganian potasu (0,020-0,030%) stosowany jest także do płukania jamy ustnej.

Wśród pozostałych środków chemicznych stosowanych do odkażania wymienia się aldehydy, biguanidy (chlorheksydyna), związki metali ciężkich (rtęci, miedzi srebra), związki fenolowe, fiolet krystaliczny, związki halogenowe (np. jodyna), tenzydy a także kwasy i zasady.